Marleen Bus werkt als verpleegkundig specialist in de wijk In Zuid-Limburg. Zij behandelt patiënten met complexe ziektebeelden, zoals de ziekte van Parkinson. Deze patiëntgroep is groeiende en hun zorgsituatie is complex. Als regiebehandelaar draagt Marleen bij aan de zelfredzaamheid en de kwaliteit van leven van deze patiënten. ‘Ik kijk naar de gevolgen van de ziekte en bied zorg op maat. Daar is de cliënt zelf, maar ook zijn omgeving het meest mee geholpen.’
DE CASUS
Verpleegkundig Specialist in de wijk, specialist in de ziekte van Parkinson
Een man van 64 jaar heeft al ruim tien jaar parkinson. De cliënt woont alleen en heeft een beperkte sociale omgeving. Zowel cognitief als motorisch gaat hij steeds verder achteruit. Hij komt op consult bij de neuroloog die medicatie voorschrijft. Bij de huisarts komt hij zelden. De verpleegkundig specialist heeft de complexe zorgsituatie in kaart gebracht, heeft veel kennis van het ziektebeeld van Parkinson en is lid van het Parkinson-netwerk in de regio. Zij ondersteunt de cliënt op medisch en verpleegkundig gebied en werkt met de benadering Positieve Gezondheid. Daarnaast coördineert de verpleegkundig specialist de zorg rondom de cliënt en informeert de overige behandelaars.
DE PATIËNT
Wat was er bijzonder aan de ‘patiënt journey’ in deze casus?
Deze cliënt is aangemeld bij de verpleegkundig specialist door zijn ex-echtgenote, die bezorgd is over haar ex-partner. Zij is zelf wijkverpleegkundige en werkt voor een andere thuiszorgorganisatie. De cliënt heeft op relatief jonge leeftijd de diagnose Parkinson gekregen, hij was toen pas 51 jaar. Tot vier jaar geleden had hij een goede baan, waar hij ook dagelijks kon sporten. Hij raakte arbeidsongeschikt en zijn sociale vangnet viel grotendeels weg. Ook kon hij niet meer sporten.
Dit is een voorbeeld van een cliënt die in een leegte valt en waar weinig zorg en aandacht voor is. Bij deze ziekte zie je dat vaak. De cliënt komt weinig bij de huisarts, alleen met kleine klachten. Hierdoor heeft de huisarts geen goed beeld van het verloop van de ziekte. De neuroloog ziet wel de problemen, maar niet hoe de patiënt thuis functioneert. Deze patiënten lopen daardoor tegen heel veel problemen aan. Op medisch gebied wordt de patiënt opgevolgd, maar de situatie thuis wordt steeds problematischer. Dan heb je veel kennis nodig van de ziekte, het ziektebeeld en de gevolgen van de ziekte. Dat is mijn expertise als verpleegkundig specialist en daarom word ik vaak ingeschakeld bij deze cliënten.
DE SAMENWERKING
Met wie werk je allemaal samen?
In deze casus werk ik met veel verschillende partijen samen. Als verpleegkundig specialist heb ik de rol van regiebehandelaar. Naast de huisarts en de neuroloog, heb ik ook veel contact met zijn ex-echtgenote en kinderen, met de wijkverpleging, de ergotherapeute, dagbehandeling, hulp in de huishouding, de apotheek, noem maar op. Alles gebeurt via mij en iedereen zoekt mij automatisch op.
Voor iedereen is duidelijk wat ieders rol is. Voordat ik naar een patiënt toe ga, bel ik altijd eerst met de huisarts, de medisch specialist of wie dan ook op dat moment betrokken is. Dan vraag ik of er nog zaken zijn die ik moet weten. Mijn bevindingen mail ik via een veilige verbinding naar de parkinson-verpleegkundige in het ziekenhuis. Of ik heb contact met de medisch specialist om te overleggen over medicatie. Dat koppel ik dan weer terug naar de apotheek. Met de ergotherapeut heb ik overleg over de aanpassing van de woning. Ik kijk wat nodig is. Uiteindelijk komt alle informatie bij mij terug en informeer ik andere betrokkenen. Bij andere cliënten gaat dat ook heel goed. De basis is communicatie, zodat iedereen weet wat je doet en geïnformeerd is.
Ik ervaar niet veel weerstand. Als verpleegkundig specialist moet je wel goed weten binnen welke kaders je kan opereren. Ik kan dingen die de huisarts niet kan, en huisartsen kunnen dingen die ik niet kan. We zijn een andere beroepsgroep. Ik kijk vooral naar complexe zorgproblemen waarbij ik een medisch probleem in kaart kan brengen en eventueel kan behandelen, binnen mijn eigen kader. Waarbij ik altijd zal zeggen: dit overleg ik met de huisarts of de medisch specialist.
De samenwerking verloopt soms stroef omdat verpleegkundig specialisten nog niet goed zijn ingebed, vooral niet in de wijkzorg, maar ook niet in de eerste lijn. Het is nog te versnipperd. Bovendien vult iedere verpleegkundig specialist zijn rol en functie op zijn eigen manier in.
DE VISIE
Wat is jouw visie op je beroep?
Hoe kan ik als verpleegkundig specialist mensen met een chronische aandoening ondersteunen zodat hun zelfredzaamheid en de kwaliteit van leven verbeteren? Ik ben ervan overtuigd dat je ook met een chronische ziekte gelukkig en tevreden kunt zijn. En daar wil ik graag aan bijdragen.
Mijn uitgangspunt is: wat vinden de mensen zelf belangrijk? Naast mijn medische en verpleegkundige diagnose, besteed ik aandacht aan positieve gezondheid. Ik vraag de cliënt wat belangrijk voor hem of haar is, wat zijn de wensen en waar gaan we aan werken?
Ik vind het ook belangrijk dat ik benaderbaar ben. Sommige patiënten zeggen: ‘We hebben de huisarts en we hebben Marleen!’. En dat is prima. Ze noemen mij ook nooit u of dokter, ze noemen me altijd Marleen.
Hoe zien we jouw visie terug in deze casus?
In deze casus heb ik eerst een anamnese gedaan om de problemen van de cliënt helder te krijgen. Problemen waren vooral isolement en eenzaamheid, een gebrek aan activiteiten en hij nam de medicatie niet goed in. Mijn bevindingen heb ik met hem besproken. Vervolgens zijn we samen gaan kijken wat voor hem belangrijk is en waar we aan gaan werken. Ik heb geprobeerd dat samen met hem te formuleren, zodat hij er ook achter staat. Het moet niet mijn zorgplan zijn.
Deze cliënt wilde graag meer onder de mensen komen en hij wilde zich fitter voelen. Hij ervoer ook veel chaos, dan wist hij niet meer waar zijn sleutels waren of wanneer hij zijn medicijnen had ingenomen.
Samen proberen we meer structuur aan te brengen in zijn leven. We zijn op zoek gegaan naar dagbehandeling die aansluit bij hem als persoon. Het is een intelligente man die altijd actief was en veel heeft gesport. Hij heeft daginvulling nodig, maar wel een waar hij geprikkeld wordt. Hij is naar een groep voor parkinsonpatiënten gegaan. Hier wordt gewerkt aan cognitie en bewegen, zoals bijvoorbeeld wandelen of zwemmen, maar ook schrijven, want ook dat is voor parkinsonpatiënten moeilijk. Mensen krijgen zo een beetje eigenwaarde terug en hebben het gevoel er weer bij te horen. Dat is heel belangrijk.
DE INTRINSIEKE WAARDE
Wat was er gebeurd als jij er niet was geweest in deze casus?
Dan was hij er waarschijnlijk veel slechter aan toe geweest. Het zou kunnen uitlopen op een crisissituatie, verwaarlozing, verwardheid of een opname omdat hij de medicatie niet meer goed inneemt. Dat was de grootste zorg van zijn ex-echtgenote. De huisarts kon nog niet veel doen, er was geen thuiszorg en ook een verpleeghuis is nog geen optie. Mijn intrinsieke waarde is dan de vertaling van de medische en verpleegkundige problemen in concrete zorg zodat de kwaliteit van leven verbetert.
Wat ik van patiënten terugkrijg is dat ze met hun lichamelijke en medische klachten bij mij kunnen komen, en dat ik verder kijk dan de medische klacht. Ik kijk ook naar de gevolgen en hoe je daar het beste mee kunt omgaan. Een huisarts schrijft bijvoorbeeld extra medicijnen voor omdat de bloeddruk hoog is. Maar wat betekent dat, welke klachten kun je daarvan krijgen, of wanneer kun je dat pilletje dan het beste innemen als je al veel andere medicijnen inneemt op een dag? Met dat soort vragen komen ze bij mij. Het gaat dan om de invulling van het medisch behandelbeleid.
Ook heb ik aandacht voor de gevolgen van de ziekte voor de partner of andere naasten van een patiënt. Wat betekent dat voor hen? Hoe moet je omgaan met iemand die cognitief achteruitgaat, of steeds maar weer dingen herhaalt? Ik geef uitleg over de ziekte en ondersteun mensen in de omgeving.
DE VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST
Wat vind je leuk aan je werk?
Elke dag is anders en elke dag leer ik weer wat nieuws. Dat vind ik heel erg boeiend. Het vakgebied en mijn functie zijn heel erg breed. Ik behandel cliënten met een hoog-complex ziektebeeld, zoals mensen met de ziekte van Parkinson of een hele slechte nierfunctie en ik doe oncologische nazorg. Het zijn aandoeningen die voor veel problemen zorgen. Laag-complexe zorg bestaat voor mij niet, dat is misschien een handeling. Ik heb te maken met kwetsbare mensen, dan moet je breder kijken, naar de gevolgen van een aandoening. Als iemand zich niet meer wast, vraag dan waarom. Wat is de reden, waarom wil of kan iemand dat niet meer? Dan is er sprake van een kwetsbaarheid en daar moet je iets aan doen.
Bij Buurtzorg krijg ik de ruimte om te me te ontwikkelen als verpleegkundig specialist. Dat vind ik heel fijn. Ik moet soms opletten dat ik het niet te veel op mezelf betrek, ik moet de zorgen wel kunnen loslaten. Soms ben ik een beetje te enthousiast, maar ik ben heel trots op mijn beroep. Ik heb zó’n leuke baan!’
Interview: Maud Notten