FAQ
Op deze pagina treft u ‘veelgestelde vragen’ aan.
De vragen zijn onderverdeeld in 5 rubrieken. Maak een keuze uit onderstaande buttons.
Algemeen
Wat wordt verstaan onder taakherschikking?
Taakherschikking in de gezondheidszorg is het structureel herverdelen van taken tussen verschillende beroepsgroepen (Harmsen, Laurant et al. 2007). Het gaat daarbij onder meer om physician assistants en verpleegkundig specialisten. Zij nemen een deel van de taken van, met name, artsen over.
Wat is de gedachte achter taakherschikking?
Wat is de stand van zaken van de regelgeving rondom taakherschikking?
Belemmeringen rondom wetgeving en beleidsregels zijn nagenoeg allemaal opgelost. Sinds 1 januari 2015 heeft de NZa de registratie- en declaratieregels aangepast en mogen physician assistants en verpleegkundig specialisten zelf een DBC openen en sluiten.
Per 1 januari 2016 is ook de wet BIG aangepast en mogen de physician assistant en verpleegkundig specialist bepaalde voorbehouden handelingen zelfstandig indiceren, uitvoeren en delegeren. Alleen lijkschouwen is nog niet bij wet geregeld. Elke instelling kan zonder belemmeringen aan de slag met taakherschikking.
Een instelling wil aan de slag met taakherschikking. Hoe pak je dat aan?
Taakherschikking biedt kansen als het gaat om het organiseren van zorgprocessen. Bestuurders van ziekenhuizen richten zich op het zorgproces en de kwaliteit van zorg. Dat vraagt om een goede organisatie. De artsenfederatie KNMG heeft een Handreiking Implementatie Taakherschikking gepubliceerd. Deze handreiking is bedoeld als hulpmiddel om taakherschikking in te voeren.
Daarnaast biedt het Platform Zorgmasters een aantal tools aan waarmee instellingen aan de slag kunnen.
Hoeveel PA’s en VS’en werken in de zorg?
Er zijn ruim 2300 physician assistants werkzaam in de Nederlandse gezondheidszorg. De meeste PA’s werken in ziekenhuizen en klinieken en circa 15 procent in de eerstelijnszorg. 75 procent is vrouw. (Bron: BIG-register, mei 2024.)
Er zijn meer dan 5650 verpleegkundig specialisten werkzaam in de Nederlandse gezondheidszorg: 3900 VS AGZ en 1750 GGZ. 84% is vrouw. (Bron: Verpleegkundig Specialisten Register, mei 2024.)
Het aantal zorgmasters groeit. In 2023 zijn 250 studenten gestart met de Master Physician Assistant (MPA) en ruim 1200 de Master Advanced Nursing Practice (MANP).
Zorgmasters werken in heel Nederland, in vrijwel alle zorgsectoren en geneeskundig specialismen.
Hoe lang duurt de opleiding van een PA of VS?
De opleiding tot physician assistant duurt 30 maanden en de opleiding tot verpleegkundig specialist duurt 24 maanden. Beide zijn duale opleidingen, dus een combinatie van werken en leren. Lees meer over de masters PA en VS.
Komt de opleiding van medisch specialisten in de knel door het opleiden van een PA of VS?
Taken
Welke taken mag een VS/PA uitvoeren?
Verpleegkundig specialisten en physician assistants mogen zelfstandig diagnoses stellen en voorbehouden handelingen uitvoeren. Een groot deel van deze handelingen is sinds 1 januari 2016 definitief geregeld in de Wet BiG. Het gaat hierbij onder meer om katheterisaties, heelkundige handelingen, injecties en puncties uitvoeren of delegeren, UR-geneesmiddelen voorschrijven, endoscopieën, electieve elektrische cardioversie en defibrillatie.
Wat zijn de specifieke taken van een PA en wat van een VS?
Zowel de verpleegkundig specialist als de physician assistant neemt bepaalde taken over van de medisch specialist. Deze taken zijn grotendeels vergelijkbaar, al zijn er ook verschillen. Onderzoeker Laurant maakt in een studie naar functieprofielen, taken en verantwoordelijkheden (2014) het volgende onderscheid.
- De taken van een PA hebben een duidelijk medisch karakter, zoals het diagnosticeren en behandelen van patiënten. Een PA werkt meestal zelfstandig en wordt vaak ingezet binnen een medisch (sub)specialisme. De PA voert de meeste taken uit zonder tussenkomst van een arts, al is deze wel altijd bereikbaar voor overleg. Hiermee kan worden geconcludeerd dat PA’s worden ingezet voor taakherschikking; er is sprake van het structureel herverdelen van taken (en meestal met bijbehorende bevoegdheden) van de arts naar de PA.
- De kerntaken van de VS zijn gericht op de organisatie van de zorg en de begeleiding van patiënten (en naasten). Een VS wordt vaak ingezet voor één of enkele patiëntengroepen binnen een medisch (sub)specialisme. Behalve taakherschikkende, neemt een VS ook additionele taken voor zijn of haar rekening, gericht op het verbeteren en stroomlijnen van de zorg (taakvernieuwing). De VS vormt een brug tussen het medisch en het verpleegkundig domein. Voorbeelden van taken van de VS zijn het ontwikkelen van ketenzorg- of kwaliteit verbeterprogramma’s, het ontwikkelen van protocollen en richtlijnen, het bevorderen van deskundigheid van zorgverleners en het begeleiden van patiënten.
Zet ik een VS in of juist een PA?
Op deze vraag is geen eenduidig antwoord te geven. Grofweg gezegd ligt de focus van het werk van een physician assistant (PA) op taakherschikking en die van de verpleegkundig specialist (VS) op additionele taken (zie voorgaande vraag ‘Wat zijn de specifieke taken van een PA/VS?’). Daarnaast bestaat er praktijkvariatie tussen ziekenhuizen. Hoe een PA of VS precies meerwaarde kan leveren, is per instelling verschillend. Elk ziekenhuis moet hierin zijn eigen keuzes maken. Omdat veel instellingen zelf een PA of VS opleiden, kunnen ze hier ook zelf richting aan geven, afhankelijk van de behoefte. Hierdoor ontstaat maatwerk.
Rechtspositie & bevoegdheden
Mag een PA en VS zelfstandig een DBC openen?
Wie is er verantwoordelijk voor het (niet)handelen van een PA of VS?
Hoe komen specialisten, PA en VS tot heldere samenwerkingsafspraken?
Om tot goede afspraken te komen, is een landelijk format ontwikkeld: de Handreiking Verantwoordelijkheidsverdeling bij Samenwerking in de Zorg. Ook is er een Checklist Handreiking Verantwoordelijkheidsverdeling. Elk ziekenhuis en elke afdeling kan hiermee zelf afspraken maken; dit voorkomt misverstanden over verantwoordelijkheid. In 2019 zijn werkformulieren Implementatie Taakherschikking ontwikkeld voor de verpleegkundig specialist en voor de physician assistant. Deze werkformulieren kunnen behulpzaam zijn om taakverdeling vast te leggen. Daarnaast biedt de Handreiking Implementatie Taakherschikking handvatten aan ziekenhuizen.
Wat doet een regiebehandelaar?
Een regiebehandelaar is verantwoordelijk voor het zorgproces rondom een patiënt. Hij of zij is het eerste aanspreekpunt voor de patiënt en levert en coördineert ook een belangrijk deel van de zorg. Zijn er complexe handelingen nodig? Dan betrekt de regiebehandelaar de geneeskundig specialist voor dat deel van de zorg. De rol van regiebehandelaar kan vervuld worden door een physician assistant of verpleegkundig specialist.
Zijn een PA en VS declaratiebevoegd?
Mag een PA of VS geneesmiddelen voorschrijven?
Bekostiging
Maakt taakherschikking de zorg duurder?
Ook de cijfers bewijzen dat taakherschikking de zorg niet duurder maakt: er wordt meer zorg geleverd tegen dezelfde kosten. Anders gezegd: de kwaliteit stijgt terwijl de productie gelijk blijft. Hier zijn veel voorbeelden van, zoals het voorlichten en begeleiden van chronisch of ernstig zieke patiënten. In andere gevallen leidt taakherschikking tot lagere zorgkosten, denk aan minder second opinions of infectiepreventie waardoor er minder complicaties – en dus kosten – zijn.
Hoeveel geld is er gemoeid met de inzet van een PA of VS?
Wie betaalt de opleiding van een PA of VS?
Kwaliteit
Wat kan taakherschikking betekenen voor instellingen?
Wat kan taakherschikking betekenen voor medisch specialisten?
Wat kan taakherschikking betekenen voor een PA of VS?
Wat kan taakherschikking betekenen voor zorgverzekeraars?
Wat betekent taakherschikking voor patiënten?
Patiënten, – voor wie we het allemaal doen – krijgen meer tijd, aandacht en voorlichting. Dat is belangrijk, want patiënt vraagt steeds vaker om meer informatie, hierdoor veranderen de zorgvragen. Bovendien wordt de zorg toegankelijker. Uit onderzoeken blijkt dat patiënten heel tevreden zijn, zowel over de PA, de VS als over de arts.