In de afgelopen jaren heeft de Nederlandse overheid een breed pakket aan maatregelen doorgevoerd om de inzet en het opleiden van physician assistants en verpleegkundig specialisten te faciliteren. In hoeverre hebben deze maatregelen effect gehad? Uit een recent onderzoek komende opvallende resultaten naar voren.
In een evaluatie-onderzoek is een tijdlijn gemaakt van de periode 2000-2022 en de beleidsmaatregelen die in die periode zijn genomen. Vervolgens werd deze tijdlijn vergeleken met trends in het aantal instromers in de PA/VS-opleidingen en het aantal fte aan PA’s en VS’en en geneeskundig/medisch specialisten.
Opvallende resultaten
De resultaten waren opvallend:
Tot 2012 ging de jaarlijkse instroom in de opleidingen vrijwel gelijk op met het aantal gesubsidieerde opleidingsplaatsen.
In 2012 steeg het aantal instromers sterk met 131%. In dit jaar was er ook een aanzienlijke toename in het aantal gesubsidieerde opleidingsplaatsen. Ook kregen PA’s en VS’en vanaf 2012 tijdelijke zelfstandige bevoegdheden voor bepaalde voorbehouden handelingen, zoals het verrichten van endoscopieën en katheterisaties.
Maar in 2013 daalde het aantal instromers weer met 23%-24%. Deze daling was alleen zichtbaar in sectoren waar bezuinigingen werden aangekondigd, namelijk in de curatieve zorg, de langdurige zorg en in de ggz.
Andere beleidsmaatregelen, zoals het toekennen van de Master of Science graad, hadden geen invloed op de instroom in de opleidingen of het aantal fte dat werd ingezet.
Veranderende beroepenmix
Volgens onderzoeker en eerste auteur Ellen Dankers-de Mari kan op basis van de onderzoeksresultaten geconcludeerd worden dat de beroepenmix in de zorg sterk veranderd is sinds de komst van PA en VS.
In alle sectoren was een sterke stijging te zien in het aantal PA en VS ten opzichte van geneeskundig/medisch specialisten. Over de invloed van overheidsbeleid stelt zij: ‘We zien dat het aanbieden van meer gesubsidieerde opleidingsplaatsen voor de opleidingen tot PA en VS gepaard ging met een hogere instroom in de opleidingen. Tegelijkertijd zorgden bezuinigingen er mogelijk voor dat zorgorganisaties een pas op de plaats maakten met het opleiden van deze zorgprofessionals.’
Voorbehouden handelingen
De invloed van het toekennen van zelfstandige bevoegdheden voor voorbehouden handelingen is volgens Dankers-de Mari niet duidelijk terug te zien in deze cijfers. ‘Eerder onderzoek onder zorgorganisaties laat wel zien dat het toekennen van zelfstandige bevoegdheden bijdraagt aan de motivatie binnen zorgorganisaties om PA’s en VS’en aan te nemen en op te leiden, omdat er meer mogelijkheden zijn om deze professionals in te zetten. Ook worden ervaren barrières weggenomen, zoals de noodzaak tot supervisie’.
Over het onderzoek
Het onderzoek is uitgevoerd door onderzoekers van het Radboudumc, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Regioplan en de Radboud universiteit.
Meer informatie is te vinden in het artikel in BMC Health Services Research wat voor iedereen gratis toegankelijk is. Naast inzicht in de invloed van overheidsbeleid op het opleiden en aannemen van PA’s en VS’en biedt het een overzicht van de ontwikkeling van de beroepen PA en VS over 2000-2022 en informatie over de beroepsprofielen in Nederland.
Met vragen kun je contact opnemen via ellen.dankers-demari@radboudumc.nl.