Bianca van den Berg is physician assistant op de SEH van het LUMC. Bart Huybrechts is verpleegkundig specialist en werkt op de SEH van OLVG. Hij is ook bestuurslid van V&VN VS. Bianca en Bart zijn vakgenoten en hebben onder andere samengewerkt aan het consensusdocument over taakherschikking in de spoedeisende geneeskunde. Wat is hun rol als PA of VS in acute ouderenzorg op de spoedeisende hulp?
Wat is jullie rol binnen de acute ouderenzorg?
Bianca van den Berg
Als mensen naar huis gaan, bellen we binnen 24 uur op om te vragen of alles duidelijk was en hoe het gaat. De huisarts krijgt een brief dat deze patiënt als kwetsbaar wordt ingeschat. Het APOP-programma zet een hele keten aan zorg in werking. We zetten dit standaard in bij alle patiënten van 70 jaar en ouder.”
Bart Huybrechts
Hoe draagt jouw rol bij aan de Juiste Zorg op de Juiste Plek?
Bart: “Wat ik vaak zie gebeuren is dat de SEH hoeder van een patiënt wordt. Stel, een patiënt komt binnen met een gebroken pols en ik ga behandelen, dan ben ik de behandelaar. Maar als een patiënt binnenkomt met een hartritmestoornis, een gebroken pols en ook nog een gebroken kaak, dan is de vraag wie de behandelaar is: de cardioloog, traumatoloog of VS? Een cardioloog kan op dat moment niets doen met de patiënt. Als het een oudere patiënt is, dan kan het zijn dat niet geopereerd wordt, dus de traumatoloog kan dan ook niets doen. Dan blijven de SEH-arts of de VS over die zich afvragen wat er met de patiënt moet gebeuren, want naar huis sturen kan ook niet. Dat is onze rol en ons aandeel in breed kijken.”
Bianca: “Ik kan het antwoord van Bart alleen maar onderschrijven want zo gaat het denk ik op elke SEH. Het gaat hier om ketenzorg. Om daarin jouw rol te beschrijven is lastig. Als een oudere op de SEH komt en niet acuut behandeld hoeft te worden, dan ‘zit je daarmee’. In de acute zorg moeten we nog meer gaan onderzoeken welke opties er dan zijn. Er is bijvoorbeeld een pilot gaande met PA en VS die vanuit de meldkamer en ambulancedienst naar patiënten worden gestuurd. Ik ken de resultaten nog niet, maar ik kan me voorstellen dat we mensen vaker thuis kunnen laten. Dit is voor de hele keten goed en draagt bij aan de juiste zorg op de juiste plek.”
Is er sprake van een verschuiving van zorg?
Bart: “Je merkt dat de verschuiving van zorg misgaat vanwege het tekort aan personeel. Sommige mensen kunnen vanaf de SEH niet naar huis omdat er geen wijkverpleegkundige is of geen thuiszorg. Terwijl als de ambulanceverpleegkundige of VS of PA de patiënt thuis kan behandelen, dan blijft de patiënt thuis. Een sociaal netwerk benaderen bij mensen thuis is veel makkelijker dan wanneer iemand al in een ziekenhuisbed ligt. Het feit dat ik zes uur moet bellen voor een eerstelijnsverblijf, vind ik best een probleem. Niet zozeer voor mij, het is vooral vervelend voor de patiënt. Het gaat om oudere mensen die hun hele leven gewerkt hebben en dan lig je in een ziekenhuisbed in een hoekje te wachten totdat iemand iets voor je komt doen.”
Bianca: “In ons ziekenhuis wordt volgend jaar een nieuwe SEH gebouwd. Voorheen vond men luxe en comfort op een SEH niet nodig, want de patiënten verblijven er maar kort. Ik heb een lijst van twee A4 ingediend met dingen die ik voor de oudere patiënt heel graag zou willen zien op de SEH. We kunnen niet meer zeggen dat we geen antidecubitus bedden nodig hebben omdat de patiënt er maar twee uur ligt, nee, de patiënt ligt er soms zes uur, het gemiddelde is vier uur. We hebben ook anti-delier klokken opgehangen en recent heb ik anti-slipsokken geregeld zodat mensen niet uitglijden op de gladde vloer. We zijn comfort- en veiligheidsverhogende maatregelen aan het nemen, wat heel goed is, ik ben zelf enorm aanjager daarvan, maar het is eigenlijk gek dat dat op een SEH nodig is.”
Wat was de reden voor de SEH om met een PA of VS te gaan werken?
Bart: “De vraag is of het een bewuste keuze was. Ik wilde het in ieder geval zelf heel erg graag. Maar het is omdat de zorg erom vraagt. Er is geen enkele goede reden om níet met een VS of PA op een SEH te werken. De zelfstandige bevoegdheid is hierin essentieel. Wij voegen veel toe voor patiënten, soms in kleine dingen en soms in grote dingen, en soms als de behandelaar. Kijk maar naar het voorbeeld van Bianca over de anti-slipsokken: ik weet zeker dat een medisch specialist daar nog nooit over heeft nagedacht.”
Wat is de toegevoegde waarde van de PA of VS op de SEH?
Bart: “De PA of VS zijn een verrijking van de zorg en van je team omdat je er een professional bij hebt die op een andere manier kijkt, meer tijd heeft, of een verpleegkundige achtergrond heeft. Die achtergrond helpt mij, en vooral ook de patiënt en het team, om patiënten breed in beeld te brengen en daarmee de juiste zorg, passend bij de patiënt, te kunnen bieden.”
Bianca: “De meerwaarde komt ook tot uiting in de praktische vaardigheden die wij meebrengen. Dat je dingen herkent, en het vervolgens ook doet. Mijn collega’s lachen mij uit als ik weer over de anti-slipsokken begin. Maar het feit dat ik zo’n hiaat zie en het ook als mijn taak zie om dat op te pakken, daar zijn wij als zorgmasters heel goed in. Ik zie het ook bij mijn collega’s PA en VS: er komen gewoon producten uit.”
Bart: “Als derde wil ik nog benoemen dat wij een continue stabiele factor zijn op de afdeling. Dat betekent dat als Bianca vandaag de antislipsokken introduceert, deze er waarschijnlijk over 10 jaar nog altijd zijn omdat Bianca daarvoor zal zorgen. En als Bianca morgen zegt, ik ga iets anders doen, (ik hoop het niet), dan zal een collega PA dat overnemen. Het blijft altijd een stabiele groep die aandacht heeft voor andere dingen, los van de medische zaken. Ik wil het voorbeeld van de anti-slipsokken niet groter maken, maar het geeft wel aan waar je het verschil maakt, want je kunt je niet voorstellen hoe vaak mensen uitglijden.”
Wat betekent de zorg die jij verleent voor de patiënt en voor collega-professionals?
Bianca: “Inhakend op wat Bart net zei, we zijn een bekend gezicht op de SEH. Niet alleen voor het eigen team, maar ook voor alle consulenten die langskomen. Ze zien ons zo vaak, dat ze niet meer om ons heen kunnen.”
Bart: “De drie pijlers op de SEH (arts, verpleegkundige en VS of PA) zijn een stabiele factor. Hierdoor kun je de kwaliteit van zorg hoog houden. Als er nieuwe collega’s komen, dan leggen wij uit hoe wij werken, hoe onze zorgprocessen eruitzien. Een patiënt van 70 jaar en ouder komt altijd op een decubitusbed te liggen, bijvoorbeeld. Dat is niet de vraag, dat is hoe wij dat doen. De kwaliteit van zorg stijgt alleen al door onze aanwezigheid.”
Waar ben je trots op?
Bart: “Ik ben heel trots op het feit dat we breder kijken dan het letsel of de ziekte. Beter kan ik het niet verwoorden. Het is de essentie van ons vak.”
Bianca: “Dat kan ik alleen maar onderschrijven. Waar ik ook trots op ben, is de ketenzorg die wij bieden. Van oudsher is er in de geneeskundige wereld vaak toch een beetje sprake van eilandjes. Op de SEH is heel erg duidelijk dat we onderdeel zijn van de keten. Die hele keten van zorg hebben wij goed in beeld. We staan in nauw met de ketenspelers zoals huisartsen, ambulancedienst, specialist ouderengeneeskunde, verzorgingshuizen. Het hele spinnenwebje om die oudere patiënt heen. Op die manier kunnen we betere zorg leveren.”
Hoe maak jij het verschil als PA of VS?
Bart: “Ik denk dat we ons niet meer moeten afzetten tegen een andere beroepsgroep. We hebben een eigen beroep, met een eigen identiteit. We werken met veel plezier samen met heel veel andere beroepsgroepen, vrijwel altijd in gelijkwaardigheid, dus ik hoef geen verschil te maken. Ik ben een van de professionals die kennis en kunde brengt, net zoals die andere professionals. Want we kunnen ook niet zonder elkaar. De VS en de PA zijn nu zo’n 20 jaar actief in de Nederlandse gezondheidszorg. De tijd van het Calimerogedrag is voorbij. We moeten nu doorprofessionaliseren, laten zien waarom wij er zijn. We hebben bewust voor ons vak gekozen. Het is geen tekortkoming dat ik geen dokter ben. Het is een voordeel dat ik verpleegkundig specialist of physician assistant ben.”
Wil je meer weten over dit dossier, neem dan contact op met Anneke van Vught, verpleegkundig decaan CWZ en associate lector HAN. Tekst: Maud Notten.