De subsidieregeling waarmee de opleidingen tot verpleegkundig specialist en physician assistant worden bekostigd, realiseert de gestelde doelen, binnen het gestelde budget. Dat is de conclusie van de derde evaluatie van de subsidieregeling. Minister Kuipers van VWS stuurt het rapport naar de Tweede Kamer en laat weten de uitkomsten mee te nemen in de herziening.
De opleiding tot verpleegkundig specialist (Master Advanced Nursing Practice, MANP) en de opleiding tot physician assistant (Master Physician Assistant, MPA), worden gezamenlijk gefinancierd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).
OCW neemt de kosten voor de onderwijscomponent voor zijn rekening. VWS subsidieert de vervanging van dagen waarop deelnemers uit de zorgsector niet beschikbaar zijn voor de werkgever vanwege het volgen van hun masteropleiding (de buitenschoolse kosten). De financiering door VWS is geregeld in de ‘Subsidieregeling opleiding tot advanced nurse practitioner en opleiding tot physician assistant’. Deze subsidieregeling is opnieuw geëvalueerd.
Uit deze derde evaluatie van deze subsidieregeling blijkt dat de regeling zowel doelmatig als doeltreffend is. De huidige regeling loopt tot 1 juli 2023 en moet voor die tijd worden herzien en verlengd. Met het oog daarop heeft minister Kuipers van VWS opdracht gegeven tot deze derde evaluatie van de regeling.
Evaluatie subsidieregeling
Het evaluatieonderzoek naar de subsidieregeling beantwoordt de volgende vragen:
- Wordt het doel van de subsidieregeling behaald?
- Hoe wordt het beschikbare budget besteed?
- Welke risico’s zitten er aan de wijze waarop de subsidieregeling wordt uitgevoerd?
- Is voortzetting van de subsidieregeling gewenst en noodzakelijk? Zo ja, zijn er verbeterpunten in de subsidieregeling aan te brengen?
Doelen van de inzet van de subsidieregeling zijn:
- een betere kwaliteit van zorg;
- een beter carrièreperspectief voor de mensen die in de zorg werken;
- het opvangen van de noodzakelijke banengroei en vergrijzing.
Doelmatigheid is ‘de mate waarin het optimale effect tegen zo min mogelijk kosten en ongewenste neveneffecten wordt bewerkstelligd’.
Kwaliteit van zorg
De laatste jaren is er meer onderzoeksliteratuur beschikbaar gekomen waaruit blijkt dat de inzet van VS en PA worden ingezet om de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Ook is er meer onderzoek uitgevoerd waaruit duidelijk wordt dat dit ook feitelijk zo is. Dit blijkt onder meer uit deze onderzoeken:
Uit het onderzoek van Kouwen et al. (2016) naar de effecten van de inzet van verpleegkundig specialisten en physician assistants dat in paragraaf 3.2 is beschreven, blijkt dat de belangrijkste motivatie om verpleegkundig specialisten en physician assistants in te zetten, de kwaliteit van zorg is. Dat argument geldt vooral voor medisch specialisten.
In 2017 is onderzoek gedaan naar taakherschikking in de ouderenzorg. De onderzoekers concluderen dat taakherschikking effectief is op patiëntniveau en op kwaliteit van zorg.
Laurant et al. (2018) onderzochten de impact van verpleegkundigen zoals verpleegkundig specialisten, die als vervanger van huisartsen werken, op onder andere patiëntresultaten. Conclusie van de onderzoekers is dat deze verpleegkundigen waarschijnlijk gelijke of mogelijk zelfs betere kwaliteit van zorg bieden in vergelijking met huisartsen, en waarschijnlijk gelijke of betere gezondheidsresultaten voor patiënten bereiken. Ook bereiken zij waarschijnlijk een hogere patiënttevredenheid dan huisartsen.
Van Dusseldorp et al. (2019) onderzochten de ervaringen van patiënten met verpleegkundig specialisten in de oncologische of palliatieve zorg en de waarde die ze daaraan toekennen. De onderzoekers concluderen dat verpleegkundig specialisten veel betekenen voor patiënten. Ze worden gewaardeerd als betrouwbaar, behulpzaam en empathisch.
Beter carrièreperspectief
Dat de nieuwe beroepen een beter carrièreperspectief betekenen voor mensen die al in de zorg werken, blijkt uit de vele interviews in vaktijdschriften met verpleegkundig specialisten en physician assistants en uit de grote belangstelling voor beide opleidingen.
Opvangen banengroei en vergrijzing
Uit de beschreven literatuur blijkt dat de zorgsector te maken heeft met oplopende personeelstekorten en een vergrijzend personeelsbestand. Een van de maatregelen om hierop in te spelen is het herschikken van taken. De subsidieregeling maakt dit mogelijk, ten minste wat betreft het herschikken van taken van artsen naar verpleegkundig specialisten en physician assistants. De subsidieregeling faciliteert het aanbod van zorgprofessionals die dat kunnen doen. Of en hoe werkgevers de subsidieregeling gebruiken om in te spelen op de vergrijzing, kan niet worden vastgesteld.
Tekort aan opleidingsplaatsen
Met ingang van het studiejaar 2013-2014 worden vanuit de subsidieregeling jaarlijks 700 opleidingsplaatsen bekostigd voor eerstejaars studenten (in 2019-2020 eenmalig met 74 plaatsen verhoogd).
Het Capaciteitsorgaan verwacht dat dit aantal onvoldoende is om de komende jaren aan de vraag naar verpleegkundig specialisten en physician assistants te kunnen voldoen. Dat geldt voor alle sectoren, maar met name voor de huisartsenzorg.
De vraag naar opleidingsplaatsen blijkt ook uit de aanmelding van studenten voor de opleidingen. De meeste hogescholen geven desgevraagd aan, dat ze voor de opleidingen een wachtlijst hebben voor studenten. Dat is bijna elk jaar het geval. Bij sommige hogescholen staan er net zoveel kandidaten op de wachtlijst, als er opleidingsplaatsen bezet zijn. Alle hogescholen zouden meer studenten kunnen en willen opleiden dan ze momenteel doen. Als dat zover komt, zou dat volgens sommige opleidingscoördinatoren wel geleidelijk moeten gebeuren, om ervoor te zorgen dat de kwaliteit van opleidingsplaatsen niet onder druk komt te staan.
Voorzetting van de regeling is noodzakelijk
Sinds de start van de opleidingen is het aantal verpleegkundig specialisten en physician assistants in Nederland sterk toegenomen. Zeker gelet op de kwaliteit van zorg, hebben ze hun waarde inmiddels bewezen. De groei van beide beroepsgroepen is mede mogelijk gemaakt door de subsidieregeling.
De meeste respondenten verwachten dat zonder regeling de verdere groei van het aantal verpleegkundig specialisten en physician assistants stopt. Zonder financiële tegemoetkoming worden de opleidingskosten voor zorgwerkgevers te groot en zal het proces van taakherschikking stagneren, is de verwachting.
Voortzetting van de subsidieregeling is noodzakelijk voor het opleiden van verpleegkundig specialisten en physician assistants. Dat hoeft volgens meerdere respondenten niet de huidige regeling te zijn, als er maar een regeling is van waaruit de kosten van werkgevers worden vergoed, bij voorkeur structureel.
Download hier het rapport ‘Derde evaluatie van de Subsidieregeling opleiding tot advanced nurse practitioner en opleiding tot physician assistant‘.
Bron: Rijksoverheid.nl