Geert van den Brink: ‘PA en VS moeten weten welke waarde ze toevoegen’

6 februari 2024 | Arbeidsmarkt, Eerste lijn, Financieel, Opleiding, Tweede lijn, Uitgelicht

Promotie

Met de inzet van de physician assistant en de verpleegkundig specialist, verbeteren de kwaliteit, veiligheid en continuïteit van zorg, zonder dat de zorgkosten toenemen. Dat zijn de belangrijkste conclusies uit het promotieonderzoek van Geert van den Brink. De beroepsgroepen zouden wel nog meer hun eigen meerwaarde mogen aantonen, zegt Van den Brink in dit interview met Platform Zorgmasters.

Geert van den Brink promoveerde op 1 november 2023 op zijn onderzoek naar de inzet van de PA (physician assistant) of VS (verpleegkundig specialist) in de Nederlandse gezondheidszorg. Hij voerde vier nieuwe onderzoeken uit en bestudeerde 42 wetenschappelijke onderzoeken in een systematic review.

Geert: ‘De research (zie bibliografie onderaan dit artikel) wijst allemaal dezelfde kant op: met de inzet van een PA of VS verbetert de zorg én de inzet is kosteneffectief. Daarnaast neemt de werktevredenheid van de PA en VS toe. De mensen met wie zij samenwerken zijn enthousiast en in een evaluatieonderzoek gaven patiënten de PA een 8,3.’ Er is ook onderzoek gedaan naar de inzet van de PA binnen de huisartsenzorg en in de rol van zaalarts. Voor de VS’en is daar al eerder onderzoek naar gedaan.

Takenpakket

In een van de onderzoeken is gekeken naar de taken van de PA en VS: waar worden ze daadwerkelijk voor ingezet? ‘We zagen dat PA en VS over het algemeen een breed takenpakket hebben’, zegt Geert. ‘Circa twee derde van hun tijd besteden zij aan directe patiëntenzorg. Daarnaast hebben ze patiënt gerelateerde taken, zoals ervoor zorgen dat de medicatie is geregeld zodra een patiënt naar huis gaat. Soms zijn er uitzonderingen en wordt een PA of VS smal ingezet. Ze worden dan eigenlijk superspecialist. Die keuze wordt vaak door de organisatie gemaakt.’

Kosteneffectief

Geert vond het belangrijk om een gedegen financiële analyse te maken. ‘Kosten in de zorg zijn natuurlijk heel divers. Salariskosten van verschillende zorgverleners kun je makkelijk met elkaar vergelijken, maar die berekeningen kwamen we in de systematic review niet veel tegen. We vonden wel onderzoek naar zorgkosten zoals opnameduur, het aantal complicaties en gebruik van ruimtes: hoe lang ligt een patiënt bij de spoedeisende hulp of op een operatiekamer?’

Een van de conclusies is dat de zorg die de PA en VS leveren over het algemeen niet duurder is, dan de zorg die door artsen wordt geleverd.

De conclusie is dat de zorg die de physician assistant en de verpleegkundig specialist leveren over het algemeen niet duurder is, dan de zorg die door artsen wordt geleverd. Soms was er sprake van een iets langere ligduur, wat goed te verklaren is, zegt Geert: ‘Een VS of PA is misschien iets voorzichtiger en snapt dat een patiënt soms niet zomaar naar huis kan’. Mogelijk dat de achtergrond als verpleegkundige bijvoorbeeld hierin een rol speelt. Anderzijds zijn de salariskosten lager dan van een medisch specialist, dus die kosten heffen elkaar op. We zouden de systematic review kunnen uitbreiden met een meta-analyse rondom kosten. Daar is wel een wetenschappelijke vraag naar.’

Eigen meerwaarde aantonen

De meerwaarde van de PA en VS is beslist niet alleen een economische, benadrukt Geert. De toegevoegde waarde van de PA en de VS is onder meer dat ze proactief zijn, langere consulttijd hebben voor patiënten en extra taken uitvoeren op gebied van innovatie, kwaliteit en onderzoek. Bovendien blijven ze behouden voor de zorg omdat ze nieuwe uitdagingen vinden als PA of VS.

De toegevoegde waarde van de PA en de VS is onder meer dat ze proactief zijn, langere consulttijd hebben voor patiënten en extra taken uitvoeren. Het is wel van belang dat zij zelf deze meerwaarde aantonen.

Het is voor deze beroepsgroepen wel van belang dat ze die meerwaarde ook zelf aantonen. Daar ziet Geert nog ruimte voor verbetering. ‘Ook in de gezondheidszorg moet het financiële plaatje kloppen. Vanuit hun achtergrond als verpleegkundige of fysiotherapeut bijvoorbeeld, hebben ze dat niet zo geleerd. Maar als PA of VS moet je wel weten en kunnen aantonen wat je toevoegt op je afdeling of instelling. Een afdeling heeft een reden gehad om een PA of VS aan te nemen en heeft daar verwachtingen bij. Ik zie dat de PA of VS dat soms zelf onvoldoende weet uit te leggen. Daar hoort bij dat je soms ‘nee’ moet zeggen tegen bepaalde taken. Voor een afdeling is het natuurlijk fijn om veel taken naar de PA of VS te schuiven, maar dat is niet altijd in het belang van de PA of VS zelf.’

Minder naïef zijn

Geert hoopt dat zijn onderzoek bijdraagt aan de positionering en emancipatie van de beroepsgroepen. ‘Als PA of VS mag je echt stevig in je schoenen staan en niet te naïef zijn. Je moet interacteren binnen het medische domein, dat is toch anders dan het verpleegkundige domein. Stel dat je als PA of VS een bepaalde patiëntencategorie ziet en er komt een nieuwe behandeling waardoor deze patiënten veel minder naar het ziekenhuis hoeven te komen. Dan heb je minder werk, zou je zeggen. Maar dat kun je zien aankomen en dan kun je gaan nadenken over wat je dan wél kan doen. PA en VS zijn heel breed opgeleid, dus bij zo’n verandering zijn ze in staat om andere taken op zich te nemen, om hun toegevoegde waarde anders in te vullen.’

‘Bubble of the believers’

Een discussie die Geert met de promotoren voerde was de vraag of het onderzoek kritisch genoeg is. Geert: ‘Het antwoord is ‘ja’. We zijn nauwelijks kritische onderzoeken tegengekomen. Natuurlijk zijn er mensen die de beroepen van de PA en VS niet zien zitten, maar over het algemeen zijn mensen heel positief over de PA en de VS. Ik denk dat we dat met dit wetenschappelijke onderzoek overduidelijk hebben aangetoond.’

Een oproep aan PA’s en VS’en: ga onderzoek doen en publiceer, het bekrachtigt je eigen positie en je beroep.

Meer onderzoek nodig

Er is al veel onderzoek gedaan naar de inzet van de PA en de VS, zowel in Nederland als internationaal. Geert hoopt dat er nieuw onderzoek gedaan blijft worden en dat onderzoeken herhaald worden. Het is van groot belang, zegt Geert: ‘Voor deze beroepsgroepen is het belangrijk dat er goed wetenschappelijk onderzoek gedaan wordt. Dus ook een oproep aan physician assistants en verpleegkundig specialisten: ga onderzoek doen en publiceer, het bekrachtigt je eigen positie en je beroep. De onderzoeken en de resultaten zijn het waard om te delen’.

Geert van den Brink is werkzaam voor de academische opleidingen van het Radboudumc op het gebied van Diversiteit, Inclusie en Equity. Daarnaast is hij coördinator van de Master PA binnen de Hogeschool van Arnhem & Nijmegen. Hij is sinds 2005 voorzitter van het landelijk Platform Zorgmasters.

Proefschrift: ‘The physician assistants and nurse practitioners in the Netherlands: a solution for healthcare’.

Interview door Maud Notten.

Bibliografie

In het kader van het promotieonderzoek publiceerde Geert van den Brink onderstaande artikelen. Ze zijn te vinden op Platform Zorgmasters.

Onderzoek naar kosteneffectiviteit:

Onderzoek naar taken van PA en VS:

Onderzoek naar de PA in rol van zaalarts:

Onderzoek naar PA en VS in huisartsenzorg:

  • Brink, G. T. W. J. van den, A. J. Kouwen, R. S. Hooker, H. Vermeulen, en M. G. H. Laurant. Physician Assistant and Nurse Practitioner General Practice Employment in the Netherlands. Submitted
  • PA and NP general practice employment in the Netherlands. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37943694/