Patiëntinformatie VS en PA

De samenleving verandert. Mensen worden ouder, de medische problemen complexer en er is meer behoefte aan informatie en overleg. Dit vraagt om aanpassingen in de zorg.

Om iedereen te kunnen helpen zijn er nieuwe beroepen in de zorg, naast de vertrouwde arts en verpleegkundige. Twee voorbeelden hiervan zijn de verpleegkundig specialist en de physician assistant. Ze worden ook wel VS en PA genoemd.

Een PA of VS heeft voordelen voor patiënten. Zo is er meer tijd voor de patiënt en wordt de zorg toegankelijker. Uit onderzoek blijkt dan ook dat patiënten tevredener zijn.

Onderstaande video zet in één minuut de belangrijkste informatie over deze beroepen op een rijtje.
Meer informatie over de VS en de PA staat op deze website.
 

De physician assistant (PA)

De physician assistant
Een physician assistant (PA) is een zorgprofessional die zelfstandig geneeskundige zorg biedt aan patiënten binnen een medisch specialisme. PA’s zijn medisch breed opgeleid op hbo-masterniveau, ze zijn deskundig en hebben veel ervaring in de zorg.

In Nederland zijn ruim 2300 PA’s werkzaam (mei 2024). Elk jaar komen er circa 250 afgestudeerde PA’s bij.

Wat doet een PA?
De bevoegdheden van een PA zijn bij wet geregeld. De werkzaamheden lopen uiteen van eenvoudige basiszorg tot medisch- specialistische zorg. Dit is afhankelijk van het specialisme waarin de PA werkzaam is, de (voor)opleiding, zijn/haar deskundigheid en ervaring, en de afspraken die gemaakt worden op de werkplek.

Belangrijke taken zijn onder andere:

  • onderzoek doen en klachten in kaart brengen;
  • een diagnose stellen;
  • een behandeling bepalen;
  • medicijnen voorschrijven;
  • medische ingrepen doen;
  • uitleg en voorlichting geven.

Naast medische zorg hebben PA’s vanuit hun paramedische achtergrond oog voor de menselijke kant van de zorg.

Uit diverse wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat PA’s bijdragen aan veilige zorg, hoge kwaliteit, continuïteit van zorg en lagere kosten.

PA en arts
Een PA werkt zelfstandig. Dat kan in de huisartsenpraktijk zijn, in het ziekenhuis, de polikliniek, de geestelijke gezondheidszorg, in de wijk, de spoedzorg of in het verpleeghuis.

PA’s zijn gericht op samenwerking. Ze werken naadloos samen met artsen en andere zorgverleners. Ze werken zelfstandig en weten wanneer zij een medisch specialist moeten raadplegen of inschakelen.

In het ziekenhuis fungeren PA’s vaak als zaalarts. Ze zijn dan een vast aanspreekpunt voor patiënten en bieden continuïteit op de afdeling.

 

De verpleegkundig specialist (VS)

De verpleegkundig specialist
Een verpleegkundig specialist (VS) werkt zelfstandig en heeft veel kennis van zaken. Een VS combineert medische en verpleegkundige behandelingen. Die combinatie is fijn, want mensen worden steeds ouder, wonen langer thuis en hebben soms meer ziektes tegelijkertijd.

In Nederland zijn meer dan 5650 verpleegkundig specialisten aan het werk en ruim 1200 in opleiding (mei 2024).

Wat doet een VS?
De bevoegdheden van de VS zijn bij wet geregeld. Voorbeelden van medische behandelingen zijn het stellen van diagnoses, bepalen van een behandeling en het voorschrijven van medicijnen. Voorbeelden van verpleegkundige behandelingen zijn aandacht voor preventie, mensen helpen met een gezonde leefstijl, hen leren omgaan met hun chronische ziekte en coachen om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven.

De VS kijkt niet alleen naar de ziekte, maar vooral ook naar de zieke en andere problemen die een rol spelen, zoals sociale omstandigheden en de psychische belasting van een ziekte. De behandeling gaat in overleg met de patiënt en is gericht op de kwaliteit van leven.

Regiebehandelaar
Vaak krijgt iemand zorg van verschillende zorgverleners, bijvoorbeeld van een medisch specialist, psycholoog, verpleegkundige en verpleegkundig specialist. Dan is het belangrijk dat alle zorg op elkaar is afgestemd. Vaak neemt de VS deze rol op zich. Dit wordt de regiebehandelaar genoemd.

VS en arts
Een VS werkt zelfstandig, vaak samen met een arts. Dat kan in de huisartsenpraktijk zijn, maar ook in het ziekenhuis, de polikliniek, de geestelijke gezondheidszorg, in de wijk of het verpleeghuis. Bij ingewikkelde ziektes of ingrepen vragen ze een arts om mee te kijken of de zorg over te nemen.
 

Veelgestelde vragen

Klik op de vraag om het antwoord te lezen.

Waar kom ik een PA of VS tegen?

U komt de VS en PA overal in de zorg tegen: bij de huisartsenpraktijk, in het ziekenhuis (bijvoorbeeld op een verpleegafdeling, de spoedeisende hulp of de polikliniek), in de geestelijke gezondheidszorg, op de ambulance, in de wijk en in het verpleeghuis. Een PA of VS kan ook werken in de functie van zaalarts op de afdeling van een ziekenhuis.

Wat zijn voordelen van een PA en VS voor de patiënt?

De PA en VS nemen vaak taken over van een arts. Uit onderzoek blijkt dat ze dat net zo goed doen. Even veilig en even betrouwbaar. Daarnaast voegen ze iets toe, namelijk meer tijd en aandacht voor de patiënt. Hierdoor is er meer ruimte voor voorlichting en om vragen te beantwoorden. Daar hebben veel patiënten behoefte aan. Daarnaast zorgen ze ervoor dat de zorg voor een patiënt soepel en prettig verloopt. Zo helpen de PA en de VS om de zorg verder te verbeteren. Ondertussen kunnen artsen zich meer richten op complexe zorg. Uit onderzoek blijkt dat patiënten tevredener zijn als ook een PA of VS zich met hun zorg bezighoudt.

Is de zorg door een PA of VS even goed als de zorg door een arts?

De zorg door PA en VS is even goed als de zorg door een arts. Dat blijkt uit meerdere onderzoeken.

Als een PA of VS mij behandelt, zie ik dan nog een arts?

Het is niet altijd vanzelfsprekend om bij een arts te komen met een klacht. Het kan zijn dat de PA of VS uw enige behandelaar is. Bij ingewikkelde aandoeningen of ingrepen, kunnen zij een arts vragen om mee te kijken. Als u toch liever door een arts gezien wilt worden, kunt u dat bespreken met uw PA of VS. U kunt het ook aangeven als u een afspraak maakt voor een consult of behandeling.

Heeft een behandeling door een PA of VS invloed op mijn eigen risico?

Net als de zorg door een arts, is de zorg door een PA of VS verzekerde zorg. Het maakt dus financieel gezien niet uit of u door een PA/VS of door een arts wordt behandeld.

Hoe weet ik of mijn PA of VS bevoegd is?

Sommige beroepen in de zorg moeten zich registreren in het BIG-register. Zij mogen hun beroep alleen uitoefenen als ze in het BIG-register staan ingeschreven. Dat geldt ook voor de PA en VS. In het BIG-register kunt u opzoeken of uw PA of VS geregistreerd is. Meer informatie hierover staat op de website van Rijksoverheid.

Is de zorg door een PA of VS veilig?

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat een behandeling door een PA of VS even veilig en goed is als een behandeling door een arts.

Wat voor opleiding heeft een PA?

Een PA is een ervaren professional met een hbo-diploma in de gezondheidszorg, zoals fysiotherapie, verlos- of verpleegkunde. Daarna heeft de PA een hbo-master gevolgd. Deze opleiding duurt tweeënhalf jaar. Tijdens de opleiding is een PA al aan het werk, vaak bij een huisarts of in een ziekenhuis. Zo doet de PA al tijdens de opleiding al veel ervaring op.

Wat voor opleiding heeft een VS?

Een VS is een ervaren verpleegkundige met een hbo-opleiding Verpleegkunde, gevolgd door een twee- of driejarige hbo-master. Vaak heeft een VS daarvoor al een aanvullende opleiding in een bepaald vakgebied gevolgd. Tijdens de opleiding is een VS al aan het werk, vaak bij een huisarts, in een ziekenhuis, de geestelijke gezondheidszorg of verpleeghuis. Zo doet de VS al tijdens de opleiding al veel ervaring op.

Waar kan ik terecht met andere vragen over de PA of VS?

Wilt u meer weten over (het werk van) de VS of PA? Vraag het uw eigen VS, PA of arts.
 

Over ons

Deze website is een initiatief van het Platform Zorgmasters en tot stand gekomen met steun van het Ministerie van VWS. De partners van het Platform werken samen aan goede en toegankelijke zorg.

Het platform verzamelt, creëert en deelt kennis over de physician assistant (PA) en de verpleegkundig specialist (VS). Het uitgangspunt hierbij is: de juiste zorgverlener op de juiste plaats. Partners van het Platform Zorgmasters zijn:

 

Contact

Het Platform Zorgmasters is bereikbaar via e-mail: redactie@zorgmasters.nl

Postadres
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
Platform Zorgmasters
Postbus 6960
6503 GL Nijmegen

Bezoekadres
Bisschop Hamerhuis
Verlengde Groenestraat 75
6525 EJ Nijmegen